De oorspronkelijke bewoners van Nieuw-Vennep vestigden zich in gebrekkige woningen op het snijpunt van twee waterverbindingen: de Hoofdvaart met de Venneper Dwarstogt. Onder slechte omstandigheden probeerden deze landarbeiders een bestaan op te bouwen. Alleen de allersterksten konden zich handhaven in dit ‘dorp van Kerels’, zoals Nieuw-Vennep gekscherend werd genoemd. Op de plek waar vroeger het water elkaar kruiste, en het dorp planmatig werd gesticht, komen tegenwoordig de belangrijkste toegangswegen (Hoofdweg en Venneperweg) samen. Hier werd in 2003 het geheel vernieuwde winkelcentrum ‘De Symfonie’ geopend. Er zijn plannen om het centrumgebied in de toekomst verder uit te breiden en te vernieuwen.
Nieuw-Vennep Centrum
Ondanks de modernisering van het dorpshart zijn er elementen uit de (ontstaans)geschiedenis bewaard gebleven. Tegenover het winkelcentrum staat de prachtige Witte Kerk; tien jaar na de drooglegging in 1862 in gebruik genomen. Het is één van de oudste gebouwen van het dorp en staat op de monumentenlijst van Haarlemmermeer. Ook de ruim opgezette dorpse bebouwing langs de Hoofdvaart en Venneperweg doet herinneren aan de vooroorlogse periode.
In het centrum van Nieuw-Vennep wonen ruim 5.300 inwoners. Menigeen is in het dorp geboren en getogen. Door de lange woongeschiedenis kennen bewoners elkaar goed en vormen zij een hechte gemeenschap. De sterke binding met dorp en dorpsgenoten maakt dat bewoners weinig geneigd zijn te verhuizen. De geringe doorstroom zorgt voor een sterke vergrijzing. Een kwart van de inwoners is ouder dan 65 jaar, in 2035 neemt het aandeel toe tot 35%. Eén op de vijf bewoners is dan ouder dan 75 jaar. Steeds meer kwetsbare inwoners zullen gaan steunen op een kleiner wordende groep vitale medebewoners. Het wonen in het centrum heeft voor senioren wél het voordeel dat alle benodigde voorzieningen nabij zijn. Door het grote aandeel pensioengerechtigden ligt het gemiddeld inkomen onder het Venneper gemiddelde. Er wonen ook meer mensen met een inkomen rond het sociaal minimum: dit zijn vooral alleenstaanden en eenoudergezinnen.
Bij geboren en getogen Vennepers roepen ‘nieuwe’ ontwikkelingen in het dorp soms weerstand op. De meer stedelijke woonuitbreidingen in combinatie met de instroom van mensen uit omliggende steden, doet soms vrezen dat het ‘dorpse’ van Nieuw-Vennep verloren gaat. Nog altijd verwijzen de activiteiten in de jaarlijkse Feestweek van Nieuw-Vennep naar haar plattelandsgeschiedenis: de motorcross en ‘Trekkertrek’ zijn ongekend populair.