Rijsenhout

Rijsenhout dijk (foto: team Onderzoek)
‘Aalsmeerderbuurt-zuid’, zoals Rijsenhout lange tijd heette, was tot eind jaren vijftig niet veel meer dan een buurtschap met dijkwoningen langs de Ringvaart, met nog een paar arbeidershuisjes aan de Bennebroekerweg. In Rijsenhout contrasteert een oud, organisch gegroeid deel met een nieuwer deel uit de jaren zestig. De bebouwing langs de Ringdijk kenmerkt het oude deel het beste. De woningen verschillen sterk van elkaar en zijn vrij gelegen, met zicht op de Westeinderplassen. Enigszins verscholen liggen de kassen direct achter de woningen aan de Ringdijk en de Bennebroekerweg. Glastuinbouw is karakteristiek voor het dorp. Overal in Rijsenhout – nu eens verscholen achter woningen, dan weer tot aan de straat gebouwd – drukken kassen een stempel op het dorpsbeeld. Steeds meer kassen raken in onbruik. Het glastuingebied ten noorden en zuiden van Rijsenhout is inmiddels toe aan herstucturering.
glastuinbouw Rijsenhout (foto: Kees van der Veer)
De vroegere naamgeving 'Aalsmeerderbuurt-zuid' geeft aan hoe sterk de economische banden met Aalsmeer toen al waren. Sinds de jaren twintig zijn beide plaatsen economisch met elkaar verbonden door de bloementeelt. Hierdoor zijn inwoners van Rijsenhout tot op de dag van vandaag sterk georiënteerd gebleven op het nabijgelegen Aalsmeer. Een kwart van alle arbeidsplaatsen in het dorp is nog altijd verbonden met land- of tuinbouw. Nergens in de polder is dit aandeel zo hoog.
De verplaatsing van bewoners van het dorp ‘Rijk’, eind jaren vijftig, verdreven door oprukkend Schiphol, gaf het buurtschap een nieuwe impuls. In vijftien jaar werden 700 woningen aan Rijsenhout toegevoegd: een verdubbeling van het inwonertal tot 4.400 in 1975. De aanwezigheid van kassen in de kern van het dorp stuwde de uitbreiding in zuidelijke richting. Door deze groeistuip raakte de aanduiding ‘buurtschap’ achterhaald. Bewoners zelf doopten Aalsmeerderbuurt-zuid om tot Rijsenhout. Ze hernoemden hun dorp naar het voormalig eilandje ‘Rijschenhout’, ooit op die plek in het Oude Meer gelegen. De ligging nabij Schiphol verhindert verdere nieuwbouw.
De woonwijk, in de jaren zestig gebouwd, heeft functionalistische kenmerken: blokken rijtjeswoningen en veel aandacht voor gebruiksgemak in de wijk. Wonen en werken zijn hier helder van elkaar gescheiden. Deze uitbreiding bestaat voor tweederde uit sociale huurwoningen; in het oude deel was dat nog een kwart van de woningvoorraad. Het hoge aandeel sociale huur verklaart de kwetsbare economische positie van inwoners: 100 huishoudens leven rond het sociaal minimum. Ook het aandeel laagopgeleiden is relatief hoog; één op de drie Rijsenhouters heeft geen startkwalificatie. Het gemiddelde inkomen ligt net onder het poldergemiddelde. De crisis van 2008 heeft in Rijsenhout echter minder gevolgen gehad dan in de rest van Haarlemmermeer. Het inkomen bleef stabiel en het armoedepercentage nam nauwelijks toe. In het oude deel, met meer woningen in eigen bezit en in het duurdere segment, is de inkomenspositie sterker.
Schouwstraat Rijsenhout (foto: Danny de Casembroot)
In zowel het oude als nieuwe deel van Rijsenhout blijft men lang wonen. Door een lange woonduur en hoge gemiddelde leeftijd van de dorpsbewoners, gaat het aandeel 65-plussers de komende jaren toenemen. Vooral het aantal 80-plussers zal stijgen. De aanstaande ontgroening doet daarentegen het aantal leerlingen in beide dorpsscholen – Immanuël en De Zevensprong – afnemen.
Door de lange woongeschiedenis zijn buurtgenoten min of meer kennissen van elkaar geworden en gaan frequent met elkaar om. Het dorp heeft met twaalf verenigingen een levendig verenigingsleven. IJsclub De Blauwe Beugel uit 1929 is daarvan de oudste. Het dorp kent het hoogste aandeel vrijwilligers van de hele gemeente. Hechte sociale samenhang gaat hier hand in hand met een gevoel van veiligheid. In Rijsenhout bestaat een robuust lokaal vangnet, dat bij nood aangeboord kan worden en ondersteuning kan bieden in een gemeenschap met weinig financiele armslag, die nu al aan het vergrijzen is.