De zuidelijke randkern Buitenkaag dankt zijn oorsprong aan de vestiging aldaar van één van de drie grote Haarlemmermeerse gemalen, genoemd naar de technisch ondernemer die in de 17e eeuw een plan tot drooglegging van het Haarlemmermeer lanceerde: Jan Adriaanz Leeghwater. Hoewel de bevolking het dorp altijd Buitenkaag noemde was de officiële benaming geruime tijd Leeghwaterbuurt. Rond 1960 werd de officiële naam gewijzigd in Buitenkaag. Voor de bediening van het gemaal was het noodzakelijk dat het personeel in de nabijheid werd gehuisvest. Deze ‘watermalers’ waren de eerste bewoners van het dorp.
Buitenkaag
Buitenkaag ligt daar waar de inpoldering van 1852 haar zuidgrens kreeg: aan de Kagerplassen, tegenover Kaageiland, met het pittoreske dorpje De Kaag. Een pontveer over de Ringvaart verbindt beide dorpen met elkaar. Kaageiland trekt in de zomer als watersportcentrum veel toeristen; de middenstand in Buitenkaag heeft hier profijt van. De watersport is de financiële motor van het dorp.
Naast economische, bestaan er ook sociale relaties tussen De Kaag en Buitenkaag. De Kaagse kinderen nemen voor de basisschool de pont naar Buitenkaag en op zondagochtend kruisen de protestantse en katholieke kerkgangers elkaar op weg naar hun kerken aan weerzijden van de Ringvaart. Beide dorpen hebben, over de grens van Zuid- en Noord-Holland heen, een gezamenlijke dorpsraad – Dorpsraad Kaag-Buitenkaag. Maar niet alle belangen van Kaag en Buitenkaag lijken verenigbaar. In 2023 is een tweede dorpsraad voor Buitenkaag opgericht. De oprichters zien hun belangen onvoldoende behartigd in de gezamenlijke dorpsraad.
In geen van beide dorpen zijn er winkels, waardoor de Buitenkagers hun boodschappen elders moeten doen. Een meerderheid doet boodschappen aan de overkant van de Ringvaart, vooral in Sassenheim of Roelofarendsveen. De oriëntatie op Haarlemmermeer is bijgevolg beperkt; de inwoners voelen zich Kager en geen Haarlemmermeerder. Er bestaat een hechte dorpsgemeenschap; de uitspraak ‘ons kent ons’ typeert de situatie in Buitenkaag treffend. Bewoners voelen zich veilig en vertoeven met plezier in hun dorp. Nieuwelingen zijn voornamelijk afkomstig uit de nabijgelegen dorpen in de Bollenstreek.
Vanwege de mooie ligging van Buitenkaag zijn de woningprijzen relatief hoog. Ook worden huurwoningen steeds vaker koophuis: het aandeel sociale huurwoningen is de laatste jaren van 13% teruggelopen tot 8%. Omdat enkel welvarende huishoudens het zich kunnen veroorloven de vrijgekomen woningen in Buitenkaag te kopen, is het gemiddeld besteedbaar inkomen van het dorp sterk gestegen: van 43.000 euro (2014) naar 55.100 euro (2021). Ondanks de beperkte voorzieningen in de nabije omgeving vertrekken er maar weinig senioren uit het dorp: dit waren er slechts enkelen in de afgelopen vijf jaar, terwijl het aantal 65-plussers juist toenam. Mogelijk krijgen zij ondersteuning uit de hechte gemeenschap, of zijn zij welvarend genoeg om hulp en ondersteuning in te kopen.